Aşağıdaki yönetmeliği okuduktan sonra aşağıdaki linke de bir göz atın
http://www.sskemekli.com/yazarlar/cocuklarin-yeni-yasadan-once-sigortali-yaptirilma-caba-ve-telasi.html
Resmi Gazete
Tarihi: 06.04.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25425
ÇOCUK VE
GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 —Bu Yönetmeliğin amacı, çocuk ve genç
işçilerin sağlık ve güvenliklerini, fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal
gelişmelerini veya öğrenimlerini tehlikeye atmadan çalışma şekillerinin
esaslarını belirlemek ve ekonomik istismarlarını önlemektir.
Kapsam
Madde 2 —Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 71
inci maddesi gereğince, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından
yasak olan işler ile 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış genç
işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, 14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini
tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma koşullarına
ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
Madde 3 —Bu Yönetmelik, 10/6/2003 tarihli ve 25134
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanununun 71
inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 —Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
Müfettiş : Baş iş müfettişi, iş müfettişi ve yetkili iş
müfettişi yardımcılarını,
Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını
tamamlamamış kişiyi,
Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve
ilköğretimini tamamlamış kişiyi,
Hafif iş : Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine
getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
a) Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine
zararlı etki ihtimali olmayan,
b) Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler
tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden
yararlanmasını engellemeyen işleri,
Ağır ve tehlikeli iş : 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş
Kanununun 85 inci maddesinde öngörülen yönetmelikte belirtilen işleri,
ifade eder
İKİNCİ KISIM
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri ve
Çalıştırılamayacakları
İşler ile Çalışma Koşulları
BİRİNCİ BÖLÜM
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri ve
Çalıştırılamayacakları İşler
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esasları
Madde 5 —Çocuğun ve genç işçinin işe
yerleştirilmesinde ve çalışması süresince güvenliği, sağlığı, bedensel,
zihinsel, ahlaki ve psikososyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yetenekleri
dikkate alınır.
Çocuk ve genç işçiler, okula devam edenlerin okula devamları
ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak
hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki
eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler.
İşverenler çocuk ve genç işçilerin tecrübe eksikliği, mevcut
veya muhtemel riskler konularında bilgisizlik veya tamamen gelişmiş
olmamalarına bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye
sokabilecek herhangi bir riske karşı korunmalarını temin edeceklerdir.
Çocuk işçilerin çalışmasına izin verilen hafif işler Ek-1’de,
genç işçilerin çalışmasına izin verilen işler Ek-2’de ve 18 yaşını doldurmamış
çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler Ek-3’te belirtilmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Çalışma Koşulları
Çalışma Süreleri ve Ara Dinlenme Süreleri
Madde 6 —Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen
çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz.
Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk
saate kadar arttırılabilir.
Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört
saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate
alınarak uygulanır.
Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma
süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve
haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri
birinci fıkrada belirtilen çalışma sürelerini aşamaz.
İki saatten fazla dört saatten az süren işlerde otuz dakika,
dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında
bir saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.
Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller
Madde 7 —4857 sayılı İş Kanununun 66 ncı maddesine
göre çalışma süresinden sayılan hallerin yanısıra;
a) İşverenin vermesi gereken eğitimlerde geçen süreler,
b) İşverenin işyeri dışında gönderdiği kurslar ve
toplantılarda geçen süreler ile yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından
düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçen süreler,
c) Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından
çalışan çocuk ve gençler ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre,
komisyon ve benzeri toplantılara temsilci olarak katılmaları nedeniyle işlerine
devam edemedikleri süreler,
çalışma süresinden sayılır.
Hafta Tatili
Madde 8 —Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri
kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı
olmaksızın ödenir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil
Madde 9 —Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel
tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş
karşılığı olmaksızın ödenir.
Yıllık Ücretli İznin Kullandırılması
Madde 10 —Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık
ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz
kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç
işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir.
Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık
ücretli izinleri okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına
devam edilmediği dönemlerde verilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
İşverenin ve Devletin Yükümlülükleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İşverenin Yükümlülükleri
Çocuk ve Genç İşçileri Çalıştıramayacak İşverenler
Madde 11 —Çocuk ve genç işçileri;
a) Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen,
b) Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan,
işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar.
İş Sözleşmesi ve Belge Yükümlülüğü
Madde 12 —İşveren;
a) Çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisine, çocuk ve genç
işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler
hakkında bilgi verir.
b) Okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalıştırmaya
başlamadan önce, öğrenci olduğuna dair belge ister. Bu belgeyi özlük dosyasında
muhafaza eder.
c) Çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş
sözleşmesi yapmak zorundadır.
İşverenin Eğitim ve Diğer Yükümlülükleri
Madde 13 —İşveren, çocuk ve genç işçilere,
çalıştırmaya başlamadan önce işyerindeki riskler, işe uyum ve kanuni hakları
ile işin niteliğine göre gerekli iş başı eğitimlerini verir.
İşveren, çocuk ve genç işçinin işe başlamasından önce veya
çalışma esnasında, çalışma koşullarında değişiklik olması gerektiği hallerde,
bu değişikliği yapabilmesi için aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmalıdır;
a) İşyeri ve işin yapıldığı yerin uygunluğu ve tanzimi,
b) Kullanılan iş ekipmanlarının şekli, sırası ve bunların
kullanılış biçimleri,
c) İş organizasyonları,
d) Çocuk ve genç işçilere verilen eğitimin ve talimatların
düzeyi.
Değerlendirmeye göre çocuk ve genç işçilerin fiziki veya
zihinsel gelişmeleri ile güvenlikleri yönünden risk tespit edilirse, en kısa
sürede gerekli tıbbi kontrollerin yapılması gerekmektedir.
İKİNCİ BÖLÜM
Devletin Yükümlülükleri
Eğitim
Madde 14 —Bakanlık;
a) Çalışan çocuk ve gençlerle ilgili konularda ailelerin,
işçi ve işveren sendikalarının, meslek kuruluşlarının, işverenlerin, toplum ve
bireylerin duyarlılaştırılması ve bilgilendirilmesi amacıyla seminer, toplantı,
konferans, sempozyum benzeri eğitim programları düzenler, bu amaçla kitap,
broşür, dergi yayınlar ve eğitim materyali hazırlar.
b) Çalışan çocuk ve gençlere yönelik olarak çalışma
ilişkileri, iş sağlığı ve güvenliği, yasal hakları ve benzeri konularda eğitim
seminerleri düzenler ve çalışan çocuk ve gençlerin bu programlara katılımının
sağlanması için gerekli tedbirleri alır.
c) Çocuk ve genç çalıştırılan işyerlerinde ve işlerde,
kontrol ve denetim yetkisi bulunan kurum ve kuruluşlarda konu ile ilgili çalışanlara
bu konudaki mevcut yasal düzenlemeler ve bunların uygulanması ile gerekli diğer
hususlarda eğitim semineri verir.
İnceleme-Araştırma
Madde 15 —Bakanlık, çocuk çalıştırılan işyerlerinde ve
işlerde, çocuk ve genç işçilerin sağlık durumları, fiziksel, zihinsel, sosyal
ve mesleki gelişimleri, iş sağlığı ve güvenliği koşulları ve çalışma ilişkileri
konularında inceleme ve araştırmalar yapar. İnceleme ve araştırmalar ile elde
edilen bulguları, sorunları ve çözüm yollarını içeren bilgileri yayınlar.
Koordinasyon ve İşbirliği
Madde 16 —Bakanlık, çocuk ve genç işçiler ile ilgili
kamu kurum ve kuruluşları, işçi ve işveren kuruluşları, meslek kuruluşları,
üniversiteler ve gönüllü kuruluşlar ile işbirliği yapar ve bu kuruluşlar
arasında koordinasyonu sağlar.
Yürürlük
Madde 17 —Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
Madde 18 —Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanı yürütür.
Ek-1
Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler
1. Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı
gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,
2. Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek
böcekçiliği işleri,
3. Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,
4. Büro hizmetlerine yardımcı işler,
5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı
işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),
6. Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi
ve satış elemanı olarak yapılan işler,
7. Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme
işleri,
8. Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı
işler (yük taşıma ve istifleme hariç),
9. Spor tesislerinde yardımcı işler,
10. Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.
Ek-2
Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler
1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel,
marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,
2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,
3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,
4. Kasaplarda yardımcı işler,
5. Çay işlemesi işleri,
6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,
7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,
8. Süpürge ve fırça imalatı işleri,
9. Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar,
lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim,
ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri,
10. Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış,
etiketleme ve paketleme işleri,
11. Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler,
12. İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri,
13. İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere
hizmet sektöründeki işler,
14. Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri,
15. Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi
tutulması işleri,
16. Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların
imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri,
17. Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri,
mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri,
18. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline
ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç),
19. El ilanı dağıtımı işleri,
20. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde
üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl
işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç),
21. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan
yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya
tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon
yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyon kademeleri hariç),
22. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların
döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili
işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan
iplikhane ve dokuma hazırlama işleri,
23. Balıkhane işleri,
24. Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,
25. Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını
gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler,
26. Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri,
27. Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı
ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç).
Ek-3
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılamayacakları İşler
1. 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen
gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler,
2. Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel
inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler,
3. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını
doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler,
4. Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği
kapsamındaki işler,
5. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat
veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan
işler,
6. Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi
ve toptan satış işleri,
7. Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin
toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi,
depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü
işler,
8. Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda
yapılan işler,
9. Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile
sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler,
10. Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması
ihtimali olan işler,
11. Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işler,
12. Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı
gerektiren işler,
13. Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,
14. Para taşıma ve tahsilat işleri,
15. İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak
sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),
16. Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan
çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon
ve masaj işleri,
17. Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve
psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işler,
18. Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya
doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen
zararlı maddelerle ilgili işler,
19. Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat
eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark
edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler.
